Aradığın yer burası istediğin şey burada!
Güneydoğu’da BDP, ne kadar belediye kazandıysa, o kadar kadın başkan oldu.
BDP, hayatımıza ‘eşbaşkanlık’ gibi bir kavram yerleştirdi. Hep konuşulan, “Kadınlara pozitif ayrımcılık yapmalı, onlara kontenjan ayrılmalı, kadınlar siyasete teşvik edilmeli” vesaire vesaire türünden laflar ilk kez gerçek oldu. Kadınlara siyasette de değer verilmesi açısından şahane bir başlangıç. Uygulamaları da güzel olursa daha da şahane olur. Darısı diğer partilerin başına. Eşbaşkanlarla birlikte, önümüze birbirinden farklı kadın hikâyeleri geldi. Yürekli ve cesur kadınlar… Cizre Belediye Başkanı Leyla İmret ve Diyarbakır Kocaköy İlçe Belediye Başkanı Berivan Elif Kılıç. İkisi de genç, ikisi de pırıl pırıl kadınlar. İş yapmaya, kadınlara hizmet götürmeye hevesli, diri, canlı kadınlar… İki farklı öykü. İlki Leyla İmret’in… Yedi yaşında babası öldürülüyor, memleketlerini terk edip Almanya’ya gidiyorlar ama annesi ve kardeşleri gelemiyor. Leyla tam 13 yıl sonra ailesine kavuşabiliyor. Şimdi de babasının öldürüldüğü Cizre’ye eşbaşkan oluyor. Kıpkırmızı bir elbiseyle karşıda duruyor. Alev gibi. Klasik bir Kürt görünümünde değil. Daha çok Alman gibi. Zaten bütün eğitimini, formasyonunu Almanya’da tamamlamış, pedagoji eğitimi almış. Özgüvenli, sıcak, samimi, açık sözlü… Diğeri Berivan Elif Kılıç. Yüzde yüz bu toprakların hikâyesi. Çocuk yaşta evlendirilmiş, aynen annesi gibi. “Babam demokrattı” diyor, “Bana seçme şansı tanıdı, ‘şu üç adamdan hangisi’ dedi. Ben de teyzemin oğlunu seçtim, akraba evliliği olduğu için bir çocuğumda genetik hastalık çıktı.” 14 yıl evli kalıyor. “14 yıllık kölelik” diye tanımlıyor. Görmediği eziyet kalmıyor. Şiddetin her türlüsü mevcut hayatında. Sonunda o kocadan boşanıyor, köyünde boşanabilen tek kadın. Çocuklarının velayetini de alıyor. Onu hep çocuk gelin olmasıyla, kocasından işkence görmesiyle tanıttılar daha çok, Berivan haklı olarak bozuluyor, “Kendimi kurtarabilmek için verdiğim mücadeleyi gören, anlayan yok” diyor. Şimdi belediye başkanlığıyla diğer kadınları kurtarmak için de mücadele edecek… Çünkü onun hikâyesinde, çocuk yaşta evlilik var, akraba evliliği var, evladında genetik rahatsızlık var, evlilikte kölelik var, şiddet var… Artık başka kadınlar bunları yaşamasın diye uğraşacak… İkisi de çok yürekli ve cesur kadınlar… Halfeti’de buluştuk. Bugün Leyla’nın hikâyesiyle başlıyoruz, önümüzdeki günlerde Berivan’ı okuyacaksınız…
Leyla İmret… Seni tanıyabilir miyiz?
-Hangi dilde konuşayım…
Hangi dilde rahat ediyorsan… -O zaman Almanca başlayayım. Ara ara Türkçeye dönerim. Kendimi ifade edemediğim bir şeyse Kürtçeye geçerim…
Tamamdır…
-1987’de Cizre’de doğdum. Yedi yaşına kadar da Cizre’deydim…
Çocukluğuna dair hatırladıkların neler?
-Daracık sokaklar, bitmez tükenmez silah sesleri, her gece evin bodrumuna indirilişimiz. Yakılan evler, kaçışan insanlar, neden çığlık attığını bilmediğim, kahreden, dövünen anneler. Buralar, acının hâkim olduğu topraklar… Bize hep evden çıkmamamız tembihlenirdi, bir keresinde söz dinlemeyip çıktığımda, hayatım boyunca hiç unutmayacağım bir görüntüyle karşılaştım. Yüzlerce insan yerlerde yatıyordu. O çocuk aklımla, “Bunların evi yok mu, neden sokakta uyuyorlar?” diye düşünmüştüm. Onların ölmüş insanlar olduklarını çok sonradan öğrendim. Bir de rüyalarıma giren panzer hikâyesi var…
O nedir?
-Evin önündeki dar sokakta oynarken, birdenbire arbede çıktı, silah sesleri duyuldu, ardından bizim o dar sokağa bir panzer daldı. Herkes kaçışmaya başladı. Koşarken arkama dönüp bakıyorum, panzer peşimden geliyor. Kaçamayacağım, kurtulamayacağım duygusuna kapıldım, panikledim, korktum, ürktüm, tam o sırada gözüm bir evin aralık kapısına ilişti, oradan giriverdim, panzer geçti, gitti. Ne kadar korkmuşsam, bunca yıl oldu, hâlâ rüyalarıma girer.
Kaç kardeşsiniz?
-Üç.
Anne-baba ne iş yapıyordu?
-Annem hiç çalışmadı. Babamsa, nerede iş bulabilirse orada çalışıyordu. O bir ‘özgürlük savaşçısı’ydı. 90’larda Cizre’de yaşananlar korkunçtu. Ölümler, faili meçhullar, kayıplar… İmha politikaları uygulanıyordu. Binlerce insan gibi biz de yaşananlardan fazlasıyla nasibimizi aldık…
Babanın, gözünün önünde vurulduğu doğru mu?
-Hayır, ben orada değildim. Annem, kardeşime hamileydi. Biz de güvenlik sebebiyle başka bir yerdeydik. Bana sonradan anlattılar, babam eve geliyor, tam o sırada da baskın düzenleniyor. Kimdir, nedir, suçlu mudur, değil midir diye bakılmadan, evler delik deşik edilirdi. Babam, evdeki herkesi kurtarıyor ama kendisi o kurşunlardan kurtulamıyor, ölüyor…
Babanın ölümü seni nasıl etkiledi?
-Ailem, elimin altından kaçtı gitti… Savrulduk, dağıldık. Çocuk yaşta yaşadığım o travma yüzünden, yıllar sonra pedagoji eğitimi aldım. Çocukları daha iyi anlayabilmek için. Belki de tüm bu yaşadıklarıma bir anlam katabilmek için. Benim çocukluğum zor geçti. Yaşadığım tek acı da babamın kaybı değil…
Babana dair hatırladığın herhangi bir şey var mı?
-Babamı çok fazla göremezdim, eve sık gelemezdi. Ama geldiğinde mutlaka çikolata getirirdi. O yüzden çikolata benim için bambaşka şeyler ifade eder. Ondan ayrılırken hep ağlardım, sonunda da ebediyen ayrılmak zorunda kaldım…
Anneme 13 sene sonra sarılabildim!
Babanın ölümünden sonra hayatın nasıl şekillendi?
-Önce Mersin’e dayımın yanına gittik, oradan da ver elini Almanya. Amacımız, ailecek Almanya’ya göç edip, orada her şeye sıfırdan başlamaktı…
Ee ne oldu, gerçekleşemedi mi?
-Hayır. Ben, önden dayım, yengem ve üç çocuğuyla gittim. Annem ve kardeşlerim arkadan gelecekti, gelemediler…
Neden?
-Benimkiler tamamdı ama annemlerin kâğıtları hazır değildi o yüzden. Ben uçtum, arkamdan gelecekler sandım ama olmadı…
Hiçbir zaman mı?
-Hiçbir zaman! Çünkü zaten şartlar da değişmişti. Annem, annesini ve babasını kaybetmişti, küçük dayım, mayına basıp bir ayağını kaybetmişti. Mahkemede yaşını büyütüp 36 sene hapis verdiler, 22 senedir yatıyor. Annem de kardeşini bırakamadı. Böyle bir durum. Ben de geri gelemedim. Mecburen Almanya’da kendime yeni bir hayat kurdum…
E o zaman, yedi yaşından beri baba yok, anne yok, kardeşler yok…
-Evet. Sonradan dayım da vefat etti, yengem, çocuklarıyla birlikte beni de büyüttü.
Almanya’da yetişmiş olman şans mı, şanssızlık mı?
-Şanssızlık. Bir çocuğun, annesiz-babasız büyümesi tabii ki büyük bir travma. Evet, iyi bir eğitim aldım. Evet, bu gördüğün kadın oldum. Başarılı bir öğrenciydim, sosyaldim. Ama hep bir tarafım eksikti, hep buruktum, hep tarif edemediğim bir hüzün vardı içimde. Annemi sadece fotoğraflardan tanıyordum, arada sırada telefonla konuşuyorduk o kadar. Acı tuhaf bir şey. Bir sürü insan, bir sürü acıyla yaşıyor. Ya alışıyorsun ya da bir şekilde taşımayı öğreniyorsun. Ben de öğrendim.
Peki orada hiç zorlanmadın mı, Türkiye’ye dönmek istemedin mi?
-Hayır hiç. Uyum sağladım. Çok iyi Almanca konuşuyorum. Girdiğim her ortamda kendimi sevdiriyordum. Dönmeye hiç niyetim yoktu. Bizi birbirimizden ayıran her şey hâlâ oradaydı, baskılar, ölüm tehlikeleri… Niye dönmek isteyecektim ki?
Sonra?
-Sonra 2008’de müthiş bir şey oldu. 13 seneden sonra ilk defa Türkiye’ye geldim. Annem ve kardeşlerimle karşılaştığımız anda yaşadıklarımızdan film olur. Sarıldık, ağladık, şoka girdik, şaşırdık, onca yıllık özlem… Annen seni karşısında görünce ne yaptı? -Şaşırdı, bu kadar büyümüş olabileceğimi tahmin etmiyordu herhalde. Beş sene Türkiye’ye gittim geldim. Sürekli, “Ben burada yaşayabilir miyim?” diye tartıyordum. Çok zor bir karardı. Almanya’da da alıştığım bir hayat ve çevre vardı. Arkadaşlarım vardı. Hep içimden ne gelirse onu yapıyordum, özgürdüm, bir sürü farklı işte çalıştım. Ama sonunda, ait olduğum yerin burası, ailemin yanı olduğuna karar verdim ve yedi ay önce kesin dönüş yaptım…
Altı aday vardı en yüksek oyu ben aldım
Peki siyasete girmeye nasıl karar verdin?
-Siyasetle ilgiliydim zaten. Çok okurum, hayatı takip ederim, olan biteni bilirim, Kürt tarihini araştırırım. Tabii ki yaşadıklarım, duyduklarım, okuduklarım, kendi topraklarımda çekilen acılar bana aktif siyasete girme isteği getirdi.
Almanya’dan kesin dönüşte direkt Cizre’ye mi geldin?
-Hayır, önce Mersin. İki-üç hafta orada kaldım. Cizre’ye tekrar gidebilme kararını vermek benim için kolay olmadı. Babam orada öldürülmüştü çünkü. Ama sonra cesaretimi topladım, gittim. Eski evimizi buldum, çocukluğumda oynadığım o dar sokaklarda dolaştım. 24 sene sonra babamın mezarına gittim. Ve orada içime şöyle bir his geldi: “Aradığın yer burası, istediğin şey burada!” Öyle hissettim. Kendi topraklarımın kadınları için, kendi halkım için bir şeyler yapmak istedim, adaylığımı koydum. Beş aday daha vardı, 209 oy farkıyla ben kazandım…
Kimse sizi yadırgamadı mı? “Bunca yıl Bremen’de yaşamış biri Cizre’de nasıl yapacak?” demedi mi?
-Aksine çok sıcak karşıladılar. Herkes ailemi, yaşadıklarımızı biliyor zaten. Bana destek oldular.
Senin kendine güvenin tam mı? Düşündüklerini yapabilecek misin?
-Tabii ki, bunun için buradayım. Kadınlara faydam olabilirse ne mutlu bana
Yapmayı planladığın şeyler neler?
-Kadınların kendi ayaklarının üzerinde durabilmeleri için imkânlar hazırlamak istiyorum. Kooperatifler açmak, iş imkânları yaratabilmek ve sosyal hayata katılmasını sağlamak. Daha bir sürü şey var, yavaş yavaş hepsini hayata geçireceğiz.
‘Eşbaşkanlık’ta sorun yaşanmaz mı? Bir konuda iki kişinin karar vermesi zorluk yaratmaz mı?
– Yok tam tersine, işleri kolaylaştırır. ‘Eşbaşkanlık’, iktidarcı yaklaşımı kabul etmeyen, cinsler arası eşitliği teoride bırakmayan, pratikte de uygulayan bir sistem. Keşke, sosyologlar, psikologlar, yazarlar, gazeteciler gelip adamakıllı tahlil edip, işin seyrini izleseler. Bu sistem kadınlara müthiş bir özgürlük getiriyor.
Peki bu sistem nasıl işleyecek?
-Cizre’nin nüfusu 110 bin. Misafir göçüyle birlikte 140 bini buluyor. Cizre’de alınacak kararları, aslında biz, iki eşbaşkan almayacağız. Bütün Cizre halkı alacak. Halkın kendi kararlarını, kendisinin verme gücüne erişmesine, biz ‘demokratik özerklik’ diyoruz. Cizre’nin yönetiminde ikimiz dışında, meclisimiz, kurumlarımız ve halk olacak.
BDP’den başka hiçbir partide böyle bir sistem yok değil mi?
-Hayır yok, dünyada yok. BDP, kadınlar konusunda en demokratik parti. Ben belediye başkanlığı görevimi heyecanla yerine getirmeye çalışacağım. Bir faydam olabilirse ne mutlu bana. Bir şey için mücadele etmek dünyanın en güzel şeyi, hele ki özgürlük için…
Almanya’da yasak olmadığı için kültürümü koruyabildim
Hem Kürt hem Alman kültürüyle mi büyüdün?
-Alman okullarında okudum, Alman kültürü aldım. Ama orada yasaklar olmadığı için kendi kültürümden de kopmadım, hatta daha sıkı bağlandım. Hem Almanca hem Kürtçe ders aldım. Kürt sanat kurumlarına devam ettim…
Senin Kürtçen, Türkiye’de yaşayan pek çok Kürt kızından daha iyiymiş… O nasıl oluyor?
-Değil Kürtçe eğitim almak, bir dönem burada Kürtçe konuşmak bile yasaktı. Oysa, benim haftada iki kere Kürtçe dersim vardı. Almancayı da çok çabuk öğrendim…
Almanya’da seni hiç dışlamadılar mı?
-Almanlar için dillerini iyi konuşursan, kültürlerine uyum sağlarsan, başarılı olursan sorun yok. Bir de görünüşe önem veriyorlar. Ben de bu şartlara uyuyordum, üstelik modern görünüyordum.
Herhangi bir baskı?
-Ailemden ya da çevremden mi? Hiç. Sıfır baskı, sıfır uyumsuzluk. Almanlar benim yabancı olduğuma bile inanmıyorlardı. Avrupa’da büyüyen yabancıların bir kısmı iki kültür arasında kalıyorlar. Sokakta Alman kültürüyle karşı karşıyalar, evde kendi kültürleriyle. Kendi kültüründen uzaklaşırsan çabuk Almanlaşıyorsun. Bana öyle olmadı, kendimi kültürümü hep korudum.
ONUN KÖLESİYDİM, MALIYDIM
Çocuk yaşta evlendirilen Berivan Elif Kılıç’ın inanılmaz bir hayat hikâyesi var. İşte o hikâyeden satırbaşları…
Döverek uyandırırdı
Onun kölesiydim, malıydım ben. Öyle düşünüyordu. Canı ne isterse yapar. Beni uykudan uyandırıp döverdi. Nedeni yok. Fazla uyumak sağlığa zararlıymış. iki oğlumuz var, onları da döverdi. Tekme atarak uyandırırdı. Mesela ben, çay yaptığım için dayak yemişimdir. Kadının çay içmesi israfmış. Dışarı çıkmam da yasaktı. Burnumu kapıdan uzatamazdım. Perdelerin altı gazete kâğıtlarıyla kapatılmıştı, kimse pencelerden içeriyi görmesin diye. Bakkala bile gidemiyordum. Televizyon seyredersem de dayak yiyordum. Ona cevap verirsem de. İki defa vermeye kalktım, hastanelik oldum. Beni döverdi, söverdi, işkence yapardı. Ağlarken başka bir odaya gitme hakkım bile yoktu. Oturup seyrederdi, sonra özür dileyeyim diye bir daha döverdi.
Sen yaşam mücadelenle zaten siyasetin içindeymişsin!
Belediyeye gittim, “Kadınlar için bir şeyler yapmak istiyorum. Kadınlar hâlâ çektikleri acıları ben de yaşadım demeye utanıyor” dedim. Encümenliği konuşuyoruz o zamanlar. Encümen olamasam da önemli değildi, eylem olur, toplantı olur beni de çağırmalarını istedim. Bir hafta sonra aradılar. Gittim “Sen eşbaşkansın!” dediler. Suratlarına baktım, “Tahsilim yok, siyaset geçmişim yok. Neden ben?” dedim. “Sen yaşam mücadelenle zaten siyasetin içindeymişsin” dediler.
Kadın hakları elde var sıfır
Bazen televizyonda kadın haklarından söz edildiğine tanık oluyorum. Feministler, kadına şiddet üzerine, “Erkekler şöyle böyle” diyorlar. Ama sadece diyorlar. Bırakın kadınlığı, ben insan muamelesi bile görmedim. Bana 14 sene boyunca yapılmayan kalmadı. Kadın hakları sürekli konuşuluyor ama elde var sıfır…
Bütün kadınlar başarabilir!
Benim hayatım, insanlara tuhaf geliyor. Sanki Türkiye’de her şey dört dörtlük, herkes çok mutlu, ben uzaydan şiddet görmüş kadın gibi düşmüşüm, böyle davranıyorlar. Oysa benim gibi binlercesi var. Şu anda biz konuşurken bile kimler ne işkence görüyor. Ben bunların hiçbirini unutmadım. Ama ben başardım, beni köleleştiren adamdan kurtuldum, bütün kadınlar yapabilir, yardım etmek istiyorum…
Köyümde boşanan ilk kadınım
15’imde teyzemin oğluyla evlendim, 14 sene boyunca feci işkenceler yaşadım. Ama boşanmayı aklımdan bile geçirmedim. Bizim buralarda boşanmak kolay değildir. Ben köyümde boşanan ilk kadınım.
Boşanamazsın! Anneni, babanı öldürürüm
Şu an bile sorsanız, “Ben karımı el üstünde tuttum!” der. Mantık bu! “Karımdır döverim de severim de. Malımdır, kimse karışamaz!” “Boşanmak istiyorum” dediğimde, “Aileni öldürürüm. Anneni, babanı öldürürüm gibi tehditler savurdu. Tam dört yılımı aldı boşanmak.
Halfeti’de Berivan’la…
07 Nisan 2014
Antep’e… Oradan Halfeti’ye… Şahane bir yer Halfeti, şiir gibi… Doğası, dokusu, taş evleri, sokakları, insanları, balığı, duruluğu, huzuru… Evet, İstanbul’dan ışınlandım ama “uzaylı” gibi değildim Berivan’ın yanında. Hikâyelerimiz farklı, geçmişlerimiz farklı, bize sunulan imkânlar farklı, verdiğimiz mücadeleler farklı, dert ettiğimiz şeyler farklı… Ama biz iki kadın, iyi anlaştık. Benden daha genç fakat başardığı şeyler benden çoook daha fazla. O yüzden saygı duyuyorum Berivan’a. Hepimizin bir “başlangıç noktası” var hayatta, benim için önemli olan, yaşam denilen zaman diliminde, ne kadar ileriye sıçrayabildiğimiz, ne kadar ileri gidebildiğimiz, kendimizi ne kadar geliştirebildiğimiz… Hali vakti yerinde bir ailede doğup, bütün imkânlar tabak içinde sunulmuşken, tabii ki iyi bir eğitim alırsın, tabii ki daha kolay iş bulursun, çalışırsan da, tırnak içinde başarılı olursun, başarılı olmaktan kastedilen şeylere ulaşırsın… Bunu da yapamayanlar var ama çoğunluk, doğduğu noktadan ileri gidiyor. Ama bazıları var ki, Berivan gibi çoook daha ileriye gidiyor. Varlık içinde yüzen biri değil Berivan, (300 lira kocasından nafakası alıyor, belediye başkanı olmadan da kuaförde çalışıyordu, oradan da 700)… “İleri”den kastettiğim zaten para değil… Mesela köyünde, boşanmayı başarmış ilk kadın o… Eziyet eden, şiddet uygulayan bir kocadan 14 sene sonra da olsa ayrılmayı başarabilmiş biri o… Bunu çevresine kabul ettirebilmiş biri o… Berivan, 15 yaşında teyze oğluyla evlendiriliyor. Akraba evliliği olduğu için, çocuklarından birinin genetik rahatsızlığı var. İki çocuklu Berivan, yaşadığı tüm olumsuzluklara rağmen kendine yeni bir hayat kurabiliyor. Bu da ona müthiş bir özgüven kazandırıyor. O da, belediye başkanı olarak bölgesinin kadınlarına en çok bunu öğretmek istiyor. Özgüveni. Çocuk gelin gerçeğine karşı çıkmayı, akraba evliliğiyle mücadele etmeyi, şiddete boğun eğmemeyi, ekonomik özgürlüğünü kazanabilmeyi… O, kadınlara “ayna” olacak… Gözü kara, cesur ve kararlı Berivan… Ben ona inanıyorum, mücadelesinde şans diliyorum. Bugün ve yarın onun hikâyesini okuyacaksınız..
Seni tanıyabilir miyiz?
-Adım Berivan. 81’liyim. Diyarbakır’a bağlı bir köyde doğdum, Kocaköy. 5 kardeşiz…
Nasıl bir çocuktun?
-Başkaları üzülmesin diye hep problem halleden, sorun çıkarmayan bir çocuktum. Bu yörenin kadınları hep böyledir, aslında bütün kadınlar böyledir. Savaşımı hep kendi içimde verdim, kimseden yardım istemedim.
Anne-baba?
-Başkalarının topraklarında ırgat olarak çalışıyorlardı. Yokluk ve yoksulluk diz boyuydu.
Okul?
-Ancak ilkokulu okuyabildim. 90’lı yıllar fenaydı. Köylerin yakıldığı, insanların gözaltına alınıp, bir daha evine dönemediği yıllar. Barış sürecinde, insanların kemikleri ortaya çıkmaya başladı ve kimlik teşhisi yapıldı. Onlar o yıllarda kaybolan insanların kemikleri işte. O dönemlere şahit olduk. Babam tutuklandı, sürgün edildi. Kimsenin Kürtçeye tahammülü yoktu. Ben 1. sınıfa gittiğimde Türkçe bilmiyordum. Bir sene boyunca öğretmenden dayak yedim…
Neden?
-Nüfusta “Gülistan” yazıyordu, ama ben adımı Berivan biliyordum ve “Gülistan” denince bakmıyordum. Sen misin bakmayan, kafama kafama vuruyordu öğretmen. Berivan ismi yasaklıydı o yıllarda. “Niye Kürtçe konuşuyorsun? Türkçe bilmiyor musun? Kürtçe konuşmak yasak!” tarzında baskılar vardı.
BEN UZAYDAN İNMEDİM
Şimdi Kürtçen nasıl?
-Biraz zayıf. Okuyup yazamıyorum. Kürtçenin çok çeşidi var, akademik Kürtçe denilen, okullarda öğretilen Kürtçeyi pek bilmiyorum. Ders almak istiyorum, Zazaca da öğrenmek istiyorum. Belediye başkanı olarak bir sürü insana hitap ediyorsunuz. Zazaca konuşulanları başkası tercüme ediyor. Bir Kürt kızı olarak, Kürtçeye hâkim olmamayı bir eksiklik olarak görüyorum.
Kadın olmak neyi ifade ediyor bu topraklarda?
-Erkek egemen topraklar buralar. Kadın hep ikinci sınıf, hatta erkeğin kölesi, hizmetçisi. BDP’nin bence en büyük başarısı bu. Kadın-erkek eşitliğini gözetiyor. “Eşbaşkanlık” sistemini önemsiyorum, çünkü bugüne kadar ben hiçbir erkekle eşit olmamıştım. Kadınlarla ilgili bir projen varsa, resmen parti, pozitif ayrımcılık yapıyor. Kadınlar projelerini, kadın encümenlerle birlikte onaydan geçirip, gerçekleştirebiliyor.
Nasıl bir feodal baskıyla baş etmek zorunda kaldın bugüne kadar?
-15’imde evlendim. 14 sene boyunca feci işkenceler yaşadım. Ama boşanmayı aklımdan bile geçiremedim, yok çünkü bizim buralarda böyle şeyler. Kaderine razı olursun.
Peki neden işkence yapıyordu bu adam?
-Sebebi yok. Onun malıydım, kölesiydim. Öyle düşünüyor. Canı ne isterse yapar. Beni uykudan uyandırıp döverdi.
Neden?
-Fazla uyumak sağlığa zararlıymış. Mesela ben çay yaptığım için de dayak yemişimdir.
O neden?
-İsrafmış. Neyimeymiş benim çay içmek…
ERKEK EGEMEN TOPRAKLAR
15 yaşında nasıl evlendin?
-Görücü usulüyle. Teyzemin oğluydu. İki görücüm daha çıkmıştı. Onlar akraba değildi, ben “Bundan zarar gelmez!” diye teyzemin oğlunu seçtim. Babam bana sordu. Babam açık fikirliydi, burada kızlar, babalarının yanında yemek bile yiyemez, ben yiyebiliyordum.
İnsan niye seçer teyze oğlunu. Kardeşin gibi değil miydi?
-Bizi buralarda talibin çıkarsa, önce amcanın oğluna haber gönderilir. “Kızın talibi çıktı, sen talip misin?” diye. Amca oğlu istiyorsa onun hakkıdır, önceliklidir. Akraba evliliği sorun olmaz, bizim köyün neredeyse tamamı böyle.
Peki eziyet ne zaman başladı?
-Daha ilk günden. Döverdi, söverdi, işkence ederdi, bir de ağlamamı, acı çekmemi izlerdi. Başka odaya gidemezdim. O beni ağlarken seyrederdi, bir daha döverdi, “Özür dileyeceksin!” derdi. Sokağa çıkmam yasaktı. Perdelerin altında gazete kâğıdı yapıştırmıştı. Dışarıdaki insanlar beni görmesin diye, ben pencereden sokağa bakmayayım diye. 3-4 kadın daha vardı gittiği. Açıkça söylüyordu. “Ben erkeğim, ben yaparım” diyordu. Benimle ne dışarı çıkıyor, ne bir yere gidiyordu. Beni kimse görmüyordu. Yoktum ben. Ben, o eve geldiğinde hizmetinde bulunacak kadındım. Düşün, ben başka bir odada otururken, çaydanlık yanında dururdu ama o bana seslenirdi, “Gel çayımı koy!” diye. Her gün dayak, kıyamet. O kadar çaresizdim ki, üç kere intihara kalktım. Ama “Boşanırsam kadınım, dul olacağım. Çevre bana nasıl bakacak? Neyle geçineceğim ne bir mesleğim ne bir tahsilim var. Çocuklarım ne olacak, çocuklarıma kim bakacak?” kafamda yüzlerce soru, asla kalkışamadım. Zaten “Eğer böyle bir şey yaparsan, seni de anneni de, babanı da öldürürüm!” diyordu… Bazen o yokken, gizli gizli televizyon izliyordum, çünkü o varken benim izlemem yasaktı, orada kadın haklarından filan bahsediyorlardı. “Erkekler şöyle, böyle” diye anlatıyorlardı. Bırakın kadınlığı, ben insan olmak, insanca muamele görmek istiyordum. “Kadının, erkeğe gücü yetmez!” Bize bu topraklarda hep bu öğretildi… Benim hayatım insanlara şu an tuhaf geliyor. Neresi tuhaf? Sanki Türkiye’de her şey dörtdörtlük, herkes çok mutlu, kadına şiddet yokmuş da, ben uzayda şiddet görüp dünyaya düşmüşüm gibi davranıyorlar. Şu anda biz konuşurken bile kimler ne işkenceler görüyor…
Fotoğraflar: Emre Yunusoğlu
