Bendeki cesaret bütün kadınların içinde var
İşte huzurlarınızda Dilek Dündar… Hep bu anı beklemiştim. Ben onların evine bugüne kadar Can Dündar röportajı için gittim. Sonra oğulları Ege’yle yaptım. Herkesin hayatını kolaylaştıran, her şeyi organize eden, sorun çözen, kriz anlarının kraliçesi Dilek hep evdeydi ama geri plandaydı. Onunla hiç röportaj yapmamıştım. Dilek Dündar bir ODTÜ’lü. ODTÜ’lülere ait tüm özellikleri taşıyor. Zeki, çevik, dürüst, kül- yutmaz, baskıya gelmez, esprili, hızlı… Yıllarca Mehmet Ali Birand’ın 32. Günü’nde genel koordinatörlük yaptı, sonra da Can’ın belgesellerinin prodüktörlüğünü… Bu arada sadece Ege’nin değil, Tarçın’ın da annesi. Dünya tatlısı bir King Charles, insan olmasına ramak var, üç vakte kadar konuşmaya başlayacak, o kadar duygulu, tatlı bir şey. Ben Dilek’i hep Can’la omuz omuza gördüm, her ne olursa olsun eşine inanılmaz destekti. Tüm bu dava sürecinde de… Cezaevi döneminde de… Ve geçen günlerde hepimizin, sonradan görüntülerine tanık olduğumuz felaket bir şey yaşandı. Bir suiksatçı adliyede Can’ı vurmaya yeltendi. Hatta NTV muhabiri Yağız Şenkal yaralandı. İşte tam o sırada Dilek Dündar, suikastçının yakasına yapıştı. Hepimiz “Nasıl yani!” olduk, “Bu ne kadar cesur bir kadın!” dedik… İşte bu sefer de Dündar Ailesi’nin kapısını Dilek’le röportaj yapmak için çaldım. Lafı evirip çevirmeden konuşan, son derece samimi, hakiki bir kadın. Gözünün ne kadar kara olduğunu biliyorsunuz zaten… Helal olsun!
Dilek seni tebrik ediyorum! Müthişsin gerçekten… Öyle bir şey yaptın ki, herkesin ağzı açık kaldı… Birileri, kocana suikast düzenledi, elinde silah vardı, sen de o herifin yakasına yapıştın. Bu, herkesin yapabileceği bir şey değil. Ve tabii ‘kahraman’ ilan edildin…
-Bir kere baştan anlaşalım, kahraman falan değilim. Olsa olsa ‘zoraki kahraman’ım. Benimki çok içgüdüsel bir şeydi. Bence bütün kadınlar yapardı. Bütün kadınlarda o koruma hissi var. Kadın, çocuğunu, sevdiğini, evini, eşini korumak ister.
Yani sen bir kahraman değilsin, öyle mi?
-Değilim Ayşecim, gayet normal bir insanım.
Peki ya ‘cesaret ana’lık?
-Ha bak, o biraz var! Oldum olası gözüm karaydı. Anneleriyle benzeşen kızlar, genellikle anneleriyle çekişir. Ben de öyleydim. Özellikle de ergenlikte. Ergenliğim, annemle çekişmekle geçti. İkimiz de dediğim dediktik. E bir de ODTÜ’lüyüm. O okul da, insana dirençli bir karakter veriyor. 80 darbesini ODTÜ’de yaşamış biriyim. Biz bu tür olaylardan çok gördük. O zaman da öne atılma hallerim olmuştur. Oradan da herhalde bir pratiğim var.
Bir an olsun, “O silah bana dönebilir”i düşünmedin mi?
-Hayır, hiç. Yanımda Çanakkale milletvekili vardı. Sohbet ederek yürüyorduk. Başım hafif öne eğikti. Zaten önce saldırganı değil, silahı gördüm. “Bu silah kimi hedef alıyor? Yoksa Can’ı mı vurmaya hazırlanıyor!” düşüncesi şimşek hızıyla geçti aklımdan. Otomatik olarak, adamın yüzüne doğru bir hamle yaptım. Sonra da yakasına yapıştım.
Ya dur hızlı gittik, en baştan alalım. Davanın karar günüydü…
-Evet. Her cuma olduğu gibi sabah 9’da evden çıktık, Adliye Sarayı’na gittik. 10’da mahkeme başladı. Bu, hep böyle oluyor. Biz mahkeme salonuna gidiyoruz. O meydanda hep basın mensupları bekliyor oluyor. Ve biz, mahkeme bitince C kapısından çıkıyoruz. Adliye önünde basın açıklaması yapılmasına izin verilmediği için, basının yanına gidip orada açıklama yapıyoruz. Böyle bir rutinimiz var.
Peki senin ‘adliye önünde bir saldırı olabilir’ diye bir kuşkun var mıydı?
-Hiç yoktu. Bana hep en güvenli yer adliyeymiş gibi geliyordu, çünkü çok fazla sivil polis var etrafta. Çevik Kuvvet var. Ben, Can evden çıkarken tedirgin oluyordum. Kapıyı açıp, şöyle bir sokağı tarıyordum. Hâlâ yapıyorum.
Peki o sabah evden çıkarken bir iç sıkıntısı, huzursuzluk filan…
-Hayır hiç! Köpeğimiz Tarçın’ı sevdiğimiz için, üzerimiz tüy oldu, onları temizlerken dalgamızı geçtik, “Tarçın’ı da yanımızda götürüyoruz!” diye. Hatta, “Madem öyle, o zaman Ege’yi de götürelim!” deyip, masanın üzerinde duran Ege’nin saç lastiklerinden birini de çantama attım. Öyle çıktık gittik. Mahkemenin uzun süreceğini biliyorduk. Çünkü avukatlar savunmalarını yapacaktı. Mahkeme bir öğle arası verdi. Adliyenin içindeki kafeteryada yedik. Sonra karar için uzun bir ara verildi, saat beşi geçmişti. Adliyedeki bütün kafeteryalar ve çay ocakları kapandığı için, dışarıdaki kafelerden birinde çay-kahve içmeye karar verdik. Biz önden çıktık Can’la. Çanakkale milletvekili de bizimleydi. Tam da o sırada, eylülde Çanakkale’ye davet ediyordu bizi. “Lüfer zamanı, çok güzel lüferler yiyeceğiz!” falan diyordu. Basın bizi görünce mahkeme bitti, açıklama yapacağız zannetti. Can da açıklama yapılmayacağını anlasınlar diye hafif arkada kaldı. Saldırgan da herhalde mahkemenin bittiğini zannetti. Can’ı açıklama yaparken vurabilseydi, onun için daha havalı olacaktı.
SALDIRGAN ZAMANLAMAYI BECEREMEDİ…
Peki ortalık azmettiriciden kırılırken, “Kendini bilmezin biri çıkar ve bir densizlik yapar!” diye hiç aklınızdan geçmiyor muydu?
-Geçmez mi? Bu kin ve nefret tohumlarının birilerini harekete geçireceği belliydi…
Peki sence bu bir densizlik mi organize bir hareket mi?
-Valla, adam bana çok eğitimli gibi geldi. Teslim anı ilginçti mesela. Bilmeyenin asla yapamayacağı kadar profesyoneldi. Polisleri görünce silahını bıraktı, ceketinin yanlarını açtı, yere eğildi ve teslim oldu. Eğitim almış veya daha evvel bu işi yapmış gibi görünüyordu.
Birileri emir verdi ve sence “Can Dündar’ı korkut!” mu dedi?
-Ben öyle olduğunu düşünüyorum. Ama bu benim düşüncem. Eğer beraat çıksaydı, “Mahkeme seni affetti ama bak halk cezalandırdı!” gibi bir imaj yaratılacaktı. Ne var ki saldırgan, zamanlamayı beceremedi. Mahkeme bitti, biz orada duracağız zannetti. Bence bir kadından da böyle bir müdahale beklemiyordu.
Belki de silahı Can’a doğrulttuğunda, sen dahil herkesin kaçacağını sanıyordu…
-Galiba. Bir de Yağız var tabii, NTV kameramanı, o da o sırada Can’la konuşuyordu. Sonradan filmleri izleyince fark ettim. Yağız resmen Can’a kalkan olmuş. Hatta, “Hedef sensin, kaaaaç!” demiş. Helal olsun çocuğa.
KORKUNUN KAYNAĞINI ANLAYINCA RAHATLIYORSUN
Sizin herhangi bir korumanız var mıydı?
-Can’ın bir koruması vardı. Ama zannediyorum ki biz mahkemeden çok hızlı çıkınca, o geride kaldı.
İyi de böyle netameli bir davada devletin önlem alması gerekmiyor muydu?
-Elbette gerekiyordu. Can bir sürü tehdit aldıktan sonra başvurdu, devlet bir koruma tahsis etti. Bir hücre evinde bizim adres bulununca, ilk 4-5 gün, evin etrafında çok sivil vardı. Gece de kalıyorlardı. Ama sonra çekip gittiler.
Suikastçıya hamle yaparken aklından neler geçti? “Eyvah kocam öldürülecek” refleksi miydi?
– Elbette! Ben aslında onun dengesini bozmak istedim. Bir de, “Vatan haini!” diye bağırıyordu. Hani filmlerde polisler slogan atmasın diye saldırganların ağızlarını kapatırlar ya, ben de galiba adamı susturmaya çalıştım. Bu benim karakterim, elimde olan bir şey değil, hep atağımdır. Evde mesela çıt olsa, hemen koşar bakarım. Kaçmak yerine korkularımın üzerine giderim. Korku, korkuyu yaratıyor ve insanları eziyor, unufak ediyor. Halbuki korkunun kaynağını anlayınca rahatlıyorsun.
Herkes Can’ın kaçıp senin ileriye atılmanı, Can’ın korkaklığı olarak değerlendirdi, sen ne diyorsun?
-Alakası yok! ‘Hedef’ olmak başka bir şey, Can orada hedef. Adam da ona silahı doğrultmuş. Belki hedef olsam, ben de kaçardım.
AKP’DEN BİR KİŞİ BİLE GEÇMİŞ OLSUN DİYE ARAMADI
Sözlüklerde adın bir de şöyle geçiyor: “Dilek Dündar, Can Dündar’ın aldattığı eşidir.”
-Yıllardır kurtulamadık bundan! O dönem üzüldüm ama zannedildiği kadar önemsemedim. Şöyle düşünüyorum ben: İnsanların gönlü kayar. Kayabilir yani. İnsanız. Erkeğin de kayar, kadının da kayar. Olabilir yani böyle şeyler. Önemli olan hatanı anlamak ve telafi etmeye çalışmak. Biz Can’la yıllar boyunca bir şey inşa etmişiz, böyle bir şey yaşandı diye benim bunu bir çırpıda silmem mümkün değil. Kaldı ki o benim sevdiğim adam.
“Seven kadın. Üstelik gözükara… Allah herkese onun gibi eş nasip etsin!” Böyle de diyorlar…
-Bütün kadınların içinde var bu. Bunu çıkarmasını bilsin erkekler. Kadınları korkutmasınlar, dövmesinler, bak o zaman kadınların içinde ne cevherler var.
“Lağım ağızlı Can Dündar’ı kahraman yapmak için düzenlenen kurgunun dişi figüranı…” Bir de böyle demişler…
-Valla, ben hiç film yıldızı olmak istemedim ama ona uygun görmüşler. İçinde zekâ barındırmayan hakaret işte!
“Kadınların erkeklerden çok daha cesur olduğu başka bir ülke var mıdır? Elinde silah olan çomarın, yakasına yapışmış kadın, bırakmıyor. Polisler bile 10 metreden titreyerek bakıyor. Kadın bırakmıyor. Bu nasıl hesapsız bir feda duygusudur! Biz, bu kadınların tırnağı olamayız!” Buna ne diyorsun?
-O kadar da küçültmesinler kendilerini diyorum. Herkes içindeki cesareti ortaya çıkarsın bu ülkede. Korkarak hiçbir yere varamayız.
‘Adamı sevmesek de suikast düzenlenmesi ne kadar korkunç’ diyebilecek cesareti bile bulamayan insanlara lanet olsun…”
-Çok doğru tespit.
“Hepsi iyi güzel de, eşi kendini siper ederken Can Dündar’ın kız gibi kaçması utanç verici!”
-Gülüp geçiyorum bunlara. Bence önemli olan şu: AKP iktidarından bir kişi bile geçmiş olsun diye aramadı. Bu çok ağır bir şey. Toplumu bir arada tutmak, bir toplumu yönetmek istiyorsan, toplumdaki herkese sahip çıkmak istiyorsan arayacaksın. Bu, ayıp bir şey.
HERKES KARŞISINDAKİNİ KENDİ GİBİ BİLİR
Bir elinde telefon var, n’apıyordun? Suikastı belgelemeye mi çalışıyordun?
-Yok öyle bir şey değil. Mahkemeye ara verilince, herkes “N’oldu?” diye arıyor ve gelişmeleri soruyor. Bizim Nazan vardır Ankara’dan, o aramıştı o sırada. Ben da “Ara verildi, şimdi Sütiş’e gidiyoruz” dedim. Sonra da telefon elimde kaldı. Çantam omzumda, kolumda da palto var. Birden silahlı bir adamla karşılaşınca, telefon elimde kaldı. Mantıki olarak çantayı adamın suratına vurmam daha hoş olabilirdi ama düşünemedim veya telefonunla vur mesela, onu da akıl edemedim, sadece adamı yakasından tuttum.
Saldırgan da heyecanlı mıydı?
-Valla çok sakindi. Polisleri görünce de hemen ellerini kaldırdı. Şöyle bir şey duyduk: Sabahtan beri oradaymış. İlk önce sakallı gelmiş, berbere gitmiş tıraş olmuş, yani bayağı süslenmiş! Tutuklandıktan sonra da kameralara döndü ve poz verdi. O da kendi cephesinde kahraman olmak istedi herhalde!
Bu koruma duygusu aşktan da üstün mü?
-Bence öyle. Bunun bana özgü olduğunu düşünmüyorum. Tüm kadınlarda var.
O anda üzerine, çocuğunu kamyonun altından çekip alacak anne gücü mü geldi?
-Evet. Ve bence öyle bir şey var! Hani Kurtuluş Savaşı’nda da derler ya, “O ağır mermiyi nasıl kaldırdı kadın!” Bence kriz anında böyle bir güç geliyor insana.
CAN HİÇBİR ŞEY GÖRMEMİŞ
Sonra peki?
-Saldırganı polise teslim ettikten sonra, “Can nerede?” diye sordum. “Çay ocağına götürdüler!” dediler. Yanına giderken yolda Ege’yle konuştum. İngiltere’de okuyor, görüntüleri izleyip paniklemesin diye.
Bu karambolde Ege’yi de aramayı akıl etmişsin, pes!
-Evet ama benim böyle bir halim var. Kriz anlarında kriz çözmek. Belki de bunu Birand’dan öğrendim. Yıllarca 32. Gün’de çalıştık. Hep çözülmesi gereken bir denklem olurdu ortada. Ege’ye “Sakın merak etme, biz babayla iyiyiz!” dedim. Telefonu kapattım, Can’ın yanına gittim, “Bir şeyin var mı?” dedim. “Yok hayır” dedi. Ama ben titriyormuşum ve ter içinde kalmışım. “N’oldu sana?” dedi. Meğer Can, bu olayların hiçbirini görmemiş. Sonra görüntüler ekrana düşmeye başlayınca, olayın nasıl olduğunu anladı.
Can’ın sana söylediği ilk şey neydi?
-Çok hatırlamıyorum, sarıldık birbirimize, galiba “Kahraman karım” gibi bir şey söyledi. Ama mesela benim arkadaşlarım “Hiç şaşırmadık. Biz seni biliyoruz, aynen böyle davranırdın!” dediler.
SENİN GİBİ BİRİNİ BULURSAM…
Çıtayı yükselttin demiyorlar mı?
-(Gülüyor) Diyorlar, diyorlar! Bütün evlerde bu konuşulmuş. Soru da şu: “Sen olsaydın benim için bunu yapar mıydın?” Evlilik tekliflerinde bile gelmiş bu soru: “Seninle evleneceğim ama benim için kurşunların önüne atlar mısın?” Millet de bana, “Hiç evlenmedim. Ama senin gibi birini bulursam hemen evleneceğim!” der oldu. Bir arkadaşım da, “Artık seni aşamayız, yapabileceğimiz tek şey kaldı, ağzımızla kuş tutmak!” dedi.
Bir de “Tamamen kurgu ve kumpas!” diyenler var…
-O çok komik! Ben genellikle bu Aktrol tweet’lerine bakmıyorum çünkü hastalıklı bir yapı olduğunu düşünüyorum. “Niye vaktimi harcayayım onlarla?” diyorum. Hani bir deyiş var Türkçede: Herkes karşısındakini kendi gibi bilir. Herhalde bunlar öyle tezgâhlar içine giriyorlar ki, böyle bir kurgu olabileceğini düşünebiliyorlar. Hastalıklı olduğu kesin.
Biz nasıl bu kadar kötü olabiliyoruz?
-Bölündüğümüz için! Ben aslında bu toplumun merhametli, şefkatli ve vicdanlı olduğunu düşünüyorum. Ama böyle bir bölünmüşlük, böyle hedef gösterme söz konusu olunca, insanlar kötüleşmeye başlıyor. Ve hep kendilerinin haklı olduğunu düşünüyorlar.
ATATÜRK SEVGİM BÜYÜK
‘Mustafa’ belgeseli bazı kesimler tarafından çok sert eleştirildi. “O belgeselde biz yanlış anlaşıldık” diye düşündüğün oluyor mu?
-Oluyor tabii. Dilimizde tüy bitti ama anlatamadık. Beni tanıyanlar nasıl bir Atatürk sevgim olduğunu bilirler. Kişi olarak çok hayran olduğum bir lider Atatürk. Bence adından kaynaklandı…
‘Mustafa’ adı laubali mi geldi?
-Herhalde. Biz ‘Yalın Kılıç’ koyacaktık adını. Tek başına bir adam çünkü. Ama sonra ekip olarak aramızda tartışırken dedik ki, “Ona Mustafa diyen bir tek annesi var. Diğerleri hep Mustafa Kemal diyor. Anne sevgisi gibi olsun; Mustafa olsun, daha bizden biri olsun!”
Ama ters tepti…
-Evet, başta iyi gitti, harika tepkiler aldık ama sonra bence aleyhte kampanya düzenlendi. Birileri ters bir şeyler söylemeye başladı ve bütün insanlar döndü. Yazık oldu bence. Güzel bir belgesel. Seyretmelerini öneririm.
HUKUKA İNANMAK İSTİYORUM
Şimdi de insanlar, “Ya biz bu kadını yeteri kadar tanımıyormuşuz! Hep Can Dündar’ın karısı olarak tanıdık” diyorlar… Sen peki aslında nesin? Kendini nasıl tanımlıyorsun?
-Ben ön plana çıkmayı sevmeyen biriyim. Egom o kadar güçlü değil herhalde. Yıllarca 32. Gün’ün genel koordinatörüydüm. Sonra kendi şirketimi kurdum, Can’ın belgesellerinin yapımcısıydım. Ben pratik şeylerde iyiyimdir. Hesap kitap işlerinde, organizasyonda ve sorun çözmekte. Can ise yazmakta iyi.
CAN İLE ÇOK GÜLERİZ
Hep Can Dündar’ın hayatını yaşayan bir kadın mı oldun?
-Yok hayır. Halil Cibran’ın ‘Ermiş’ diye bir kitabı var. Orada hem evliliği hem dostluğu tarif eder. Der ki: “Hiçbir ağaç, bir başka ağacın gölgesinde büyümez!” Ben de buna inanıyorum. Cibran der ki: “Evlilikte eşler iki sütun gibidir, birbirlerinden bir miktar uzak durmaları lazım. Çok yan yana gelirlerse, üstlerindeki çatı çöker!” Onun için ben evliliklerde, iki tarafın da kendi özel dünyalarının ve uğraşlarının olması gerektiğine inanıyorum.
Evde dominant unsur musun?
-Evet, biraz. Ama bu konuda kendimi eğitmeye çalışıyorum çünkü her şeye müdahale etmek gibi bir duruma düşüyorsun. Kadınlarda ‘Kassandra laneti’ vardır ya. Doğruları bilir ama kimseyi inandıramaz.
Can’ın en çok nesi vazgeçilmez?
-Öyle vazgeçilmez-vazgeçilir gibi bir şey değil ama biz senelerdir emek vererek bir ilişkiyi büyüttük. Hoş da bir ilişki oldu. O güzellikten vazgeçmek zor. Birlikte çok hoş zaman geçiririz. Can çok komiktir. Çok zeki olduğu için esprileri de öyledir. Çok güleriz birlikte. Sohbetinden hoşlanırım. Türkiye’yi konuşuruz, bir resmin detaylarını, müziğin tınısını bile konuşuruz. Özel bir adamdır.
Sen onu tanıdığında nasıl bir adamdı, şimdi nasıl bir adam?
-O zamanlar daha çok eğlenebiliyorduk. Sokaklarda rahat rahat, ele ele yürüyebiliyorduk. Şimdi tabii mümkün değil. Buna artık vakti de yok. O zamanlar sadece yazı çizi yapardı. Şimdi gazete var, o var, bu var. Sokakta da çok durduruluyor. Hep birileri ona sevgisini göstermek istiyor. Televizyona çıkan biri, insanların evinin içine giriyor. Ve insanlar onu aileden zannediyor. Sokakta görünce sarılma ihtiyacı hissediyor.
ATEŞTEN TOP GİBİ BİR DAVA!
Türkiye’nin içinde bulunduğu türbülansı nasıl değerlendiriyorsun?
-Çok üzülüyorum, bu hallere düşmememiz gerekiyordu. Ama bir yandan umutsuzluğa da kapılmak istemiyorum. Çünkü umutsuzluk, durumu kabul etmek ve başını öne eğmek demek. O yüzden umudumuzu hiç kaybetmeden mücadele etmek ve Türkiye’yi tekrar rayına sokmak gerektiğini düşünüyorum.
Bu davanın sonucu için ne diyeceksin?
-Ateşten top gibi bir dava bu. Kimse eline alıp tutmak istemiyor. Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karara rağmen böyle bir neticeye vardılar. Bence mahkeme heyeti, ateşten topu elinden atmak istedi. Bir hukuk katliamı yaşadık orada. Ama onlara da hak veriyorum. Görevlerinden olabilirler. Mahkemeden çıktıklarında vurulabilirler. “Sen nasıl böyle bir karar verdin!” diye. Yaşadığımız Türkiye bu, o yüzden bu ellerindeki topu Yargıtay’a attılar.
Yargıtay kararı bozar mı; beklentin ne?
-Bence bozar. Ben hukuka inanmak istiyorum!
