Fabrika ayarlarına dön!
Ben işte böyle röportaj seviyorum.Sorulara, tak, tak, tak, açık, net yanıt veren! Ve seni zekâsıyla saran… Yüce Zerey için pek çok şey söylenebilir ama benim aklıma gelen ilk sıfatlar, çok zeki, çok parlak, hızlı, yeniliklere açık, her şeyi küt diye kavrayan, hızlı davranan ve sinir uçları açık. Ve en önemlisi hayatı anlamaya ve yakalamaya çalışan… Kitabını da kendisini de çok sevdim.
Ve çok şey öğrendim! Hele fabrika ayarlarına nasıl döneceğimiz bölümü müthiş! Kesip buzdolabıma yapıştıracağım, ayrıca çoğaltıp kızımın cüzdanına da koyacağım…
Seni tanıyalım…
– Hadi tanıyalım. Ben Yüce Zerey, 1979 Bursa doğumluyum. Evli ve bir çocuk babasıyım. Pazarlama profesyoneliyim. Pazarlamanın pratik söylemlerine teorik altyapı olması için de, 15 senelik akademisyenim. Okumaya ve yazmaya çalışan biriyim.
Adın neden Yüce? Bu ismi çok mu aramışlar?
– Sorma! Annem, bir tanıdığının oğlunda duymuş, çok beğenmiş ve koymak istemiş. Babamla da çok mutabık kalmadan, oldubittiye getirip halletmiş. Yıllarca ben de aynı soruyu sordum anneme: “Çok mu aradın be anne?” diye!
Sana ağırlığı olmadı mı? Hep ‘yüce’ olmaya çalışmaz mı insan? Yorucu değil mi?
– Açıkçası hep ağır geldi. Çok sevemedim ismimi. Ama bir formül buldum: ‘Yüce Zerey’ kombinasyonu sayesinde yırttım! Barıştım ismimle. Bir de fiziksel olarak Allah’tan ufak tefek bir adam olmadım da en azından görsel olarak çok ezilmedim Yüce ismi altında!
Geleceğini kendisi planlayanlardan mısın? Aile gazı mı?
– Her anlamda modern ve demokrat bir ailede büyüdüm. Ne günü planladılar ne geleceğimi. Ben de böyle bir çabaya girmedim. Yapmaya çalıştığım sadece şuydu: Hayatın bana sunduğu ve sunacağı fırsatları okuyabilme yeteneğimi ve farkındalığımı geliştirmek. Sonra da sunulan fırsatlara hazır olacak altyapıyı ve donanımını oluşturmaya çalışmak.
ÇOCUKLUK HAYALİM ÇÖP KAMYONU KULLANMAKTI
Sen kendini yeterince anlatmadın, ben anlatayım. Şahane bir eğitim… Ve çoğu burslu… Kaç kişinin harcıdır London School of Economics’ten burs almak? Hadi eğitim tamam, kariyer de müthişşş. Bu genç yaşında çok sıkı bir kariyer yapmışsın. THY, Coca Cola, Unilever… Daha ne olsun?
– Yanlış anlaşılmasın, çoğu değil hepsi burslu!
Bu da iyiymiş!
– (Gülüyor) Orta halli keyifli bir ailenin tek çocuğu olarak büyüdüm. Küçük yaştan beri bilinçaltımda hayatta kendi başına var olmak vardı. Tüm bunları yaparken de aileme yük olmamak en birinci önceliğimdi. 12 yaşımdan beri evden hiç para almadım. Hem çalıştım hem okudum. Burslu okumak zorundaydım ki kendi ayaklarımın üzerine bastığımı, birey olduğumu gösterebileyim.
Çocukluk hayalin bu muydu?
– Yok. Çocukluk hayalim çöp kamyonu kullanmaktı. Küçükken benim gözümde çöp kamyonları çok havalıydı. Farklı insanlardan, mekânlardan farklı hikâyeler toplarlardı. Maalesef bu bağlamda çocukluk hayalimi gerçekleştiremedim. Ama farklı insanların hikâyelerini gözlemleme ve yazma açısından da kısmen gerçekleştirdim diyebilirim.
Sana ‘pazarlama dehası’ diyorlar, öyle misin?
– Diyenlerin teveccühü. Ancak teşekkür edebilirim. Yaptığım şey, sadece pazarlama dünyasının merkezinde olan ‘insan’ı doğru gözlemlemeye, anlama ve anlamlandırmaya çalışmak. Bunun için de mümkün olduğunca tüm disiplinlerden faydalanmak. Hayatın merkezinde olmak.
Kendini bir dakikada pazarla, nasıl pazarlarsın?
– Ayşe Arman’ı, “Yüce Zerey’in hayatımda çok özel bir yeri var. Kendisini çok severim” demeye ikna ederek!
Peki kitabını pazarla… Onu nasıl yaparsın?
– Hem ‘The Profesyonel’ hem de ‘Fabrika Ayarlarına Dön’ benim için birer kitaptan ziyade yol arkadaşı, yaren oldular. Dolayısıyla arkadaş, pazarlanmamalı! Sadece tanıştırılmalı!
‘
Fabrika Ayarlarına Dön’le, aslında senin gibi kurumsal işlerde çalışanların hayatlarını feci eleştiriyorsun, hatta baştan aşağı boyuyorsun! Bu, bir çelişki değil mi?
– Şöyle çelişki değil: Hayatı doğrusal deneyimlemiyoruz. Hepimizin bünyesinde farklı alt kimlikler var. Bazen bunlar birbirine sağlam giriyor! Sonuçta, eleştirdiğim veya yazdığım birçok altkimlik veya davranış benim de bünyemde mevcut. Ben kendimi farklı bir yere konumlandırıp, “Ey, siz beyaz yakalılar!” diye ahkâm kesmiyorum ki. Sadece bu zamana kadar, kendime yapmış olduğum eleştirileri gerçekleştiren iç sese mikrofon uzatıyorum.
Bu kitabı yazmak aklına nereden geldi?
– Profesyonel hayat, bünyesinde barındırdığı illüzyonlarla, gerçek hayatla arasına mesafe koyuyor. İllüzyonun, sanal kimliklerin olduğu ortamlarda da oksijen olmuyor. Oksijeni yazmakta buldum! Ben yazarak nefes alıyorsam başkalarına da nefes aldırabilirdim.
NEFES AL!
Peki bu kadar acı çekiyorsun, neden devam ediyorsun?
– Romalı düşünür genç Seneca der ki, “Hafif acılar konuşabilir ama derin acılar dilsizdir!” Benim çektiğim hafif acılar konuşabiliyor, beni de konuşturabiliyor. O yüzden paylaşabiliyorum. Acıları derinleştirmeden devam etmek lazım ki acılar dilsiz kalmasın!
Bir cümleyle kurumsal dünyaya nasıl bir mesaj verdiğini söylesene…
– Hayatta her şeyin merkezine koyduğunuz sabitiniz, kariyeriniz olmasın! İkinci cümlemi de edebilir miyim: Sizin dışınızda bir dünyanın olduğunun farkında olun, nerede çalışırsanız çalışın kendiniz olmaya çalışın. Özünde verdiğim tek mesaj: “Nefes alın!”
HAYAT FELSEFEN OLSUN!
Kendini Tanı. (Kimsin? Zaafların? Güçlü noktaların? Travmaların? Acıların? Mutlulukların? Amacın?)
Hayatı Tanı. (Ortamı tanı. Kim, kimin adamı? Kimlerin kimlerle ilişkisi var? Başarının tanımı? Başarısızlığın tanımı? Kariyerin yolu yordamı? Kariyer haricinde neler seni mutlu eder? Tehlikeli insanlar? Yardım edebilecek insanlar? İşten öte hayat?)
Tutkunu bul. (Bahsi geçince gözünün parladığı konu? Tutkun? Tutkun için ne yaptın? Ne yapacaksın?)
Duruşunu bul. (Kırmızı çizgilerini belirle. Değerlerini belirle. Çizgilerini çek ve çizgi dışında kalanlar için gerekli yaptırımları uygula.)
Kendin Ol. (En önemlisi nerede olursan ol, ama kendin ol. Klişelerden, şablonlardan, samimiyetsiz ortamlardan uzak durmaya çalış.)
Nefes Al. (İşten öte, nefes mekanizmaların olsun. Nefes alabileceğin mekânları, insanları, ortamları ve aktiviteleri belirle. Nefes al!)
Asla Vazgeçme.
KENDİN OL!
Kitapta dijital bir dil kullanıyorsun, artık hayatımız dijital mi?
– Kesinlikle! Dijital hayat, dijital platformların hayatımızın organik bir parçası olduğu hayat demek. Hızlı deneyimlenen, akışkan, sonuç odaklı, sabırsız, bünyesinde birçok illüzyonu barındıran yüzeysel ama havalı bir hayat.
Peki klasik hayattan ne farkı var?
– Klasik hayat bünyesinde daha fazla gerçeklik barındırıyor. Dijital hayatlarda, yüzeysel, sonuç odaklı ilişkiler yaşanıyor. Mevcut ilişkiler, bireylerin dijital hayatlarına ayırdıkları zaman ve öncelikten dolayı kaliteli yaşanmıyor. Bireyler olduklarından farklı bir kimlik, yaşadıklarından farklı bir yaşantı sergiliyor. Aslında bir nevi tüm kullanıcıların kimliklerini bireysel bir marka gibi yönettiği bir hayat söz konusu…
Bu dijital hayatı, daha çok plaza insanları yaşıyor. Peki plaza insanlarının hepsi sahte mi?
– Kesinlikle hayır! Hatta çoğunluğu değil. Ama sahte olan bir kesim var bunların kanaat önderi olduğu ortamlarda, illüzyona kapılan çok oluyor.
Senin için önemli olan ne? Sahici olmak mı?
– Evet. Hem de konjonktürden, ortamdan, süreçten, mekândan bağımsız sahici olmak! Ve kendin olmak…
O zaman kurumsal hayat sahtekârlık üzerine mi kurulu?
– Hayır, değil. Ancak çok rekabetçi bir ortam olduğu için sistem kendi kısa yollarını, sonuç odaklı sistemi bozma, atlatma yöntemlerini üretiyor.
Anlattığın öykülerde, bu dünyanın insanlarının özellikleri: Yalancı, hırslı, başkasını ezen, proje insanı, başkalarını kullanıp atan, bencil, depresif, mobbing’ci, kibirli, ilgi manyağı, şımarık, kıskanç, çocuklarına karşı ilgisiz… Hepsi öyle mi yani?
– Sonuçta hikâye anlatımında konuya dikkat çekmek için her daim abartılar olabilir, karakterler karikatürize edilebilir. Çünkü bu karakterler üzerinden hikâyeyi kurgulamak, mesajı daha çarpıcı hale getiriyor. Ama kesinlikle bu hayattaki herkes böyle diyemeyiz.
Ne diyorsun, “Plazaları terk edelim, rahat edelim” mi?
– Bilakis, plazalarda olalım! Ama hayattan kopmayalım.
Niyetin yok yani terk etmeye…
– Kısa vadede yok! Çünkü kendi gerçekliğimi yaşayabiliyorum.
Fotorğraf: Fethi Karaduman
